Vedat Ozan’ın Kokular Kitabı serisinin heyecanla beklenen dördüncü cildi Lezzetler, Haziran 2019 itibariyle yayımlandı. Kokular Kitabı serisi istediğiniz sırayla ya da ayrı ayrı okuyabileceğiniz bir seri. Hatta kitapların içindeki bölümleri bile ayrı ayrı okuyabilirsiniz. Bununla birlikte yazar okuyucularına “Sırayla okursanız tadından yenmez!” notunu düşünüyor.
Serinin ilk kitabı, aynı zamanda serinin de adı olan Kokular Kitabı 2014 yılında yayımlanmıştı. Diğer kitaplar Parfümler ve Kültürler de hemen ardından birer yıl arayla yayımlandı, ancak Lezzetler kitabı, serinin üçüncü kitabının yayımlanma tarihinden üç yıl sonra çıktı. Vedat Ozan bu durumu kitabın önsözünde esprili bir havayla açıklıyor. Hatta bu durum için sosyal medyada #sukitapbitsedekurtulsam hashtag’iyle kampanya bile başlatmış. Bu vesileyle kitabın editörü Mesut Varlık’a tatlı bir de gönderme yapıyor. Kitap, Teşekkür, Önsöz Mektubu, Okuma Listesi ve Dizin bölümleri ile birlikte 37 bölümden oluşuyor.
Kitaba giriş, gün içinde kimilerinin elinden hiç düşürmediği, kimilerinin de nadiren tükettiği, ancak kültürümüzün içinde oldukça yer bulmuş çaydan bahsediliyor. Çayın, üretimi, ticareti ve dünyaya yayılması detaylı bir şekilde inceleniyor. İngiliz çayına “Earl Grey” isminin verilmesi, formülünün nasıl hazırlandığı, çay ticareti yapan Doğu Hindistan Şirketi’nin hikayesi, ilk bölümün konusunu oluşturuyor.
İlk bölümde kitaba biraz ısındıktan sonra Kısa Bir Giriş veya Uzun Bir Hatırlatma başlıklı ikinci bölümde “lezzet” konusuna en başından giriş yapılıyor. Kokuların lezzetle buluştuğu bölüm tam da burası. Önce konunun fizyolojik boyutları anlatılıyor. Hatta koku alma mekanizmasının üzerinden de bir kez daha geçiliyor. Daha sonra da lezzeti algıladığımız tat alma mekanizması. Vedat Ozan “tat” kelimesini lezzet algısını karşılamak için biraz yetersiz buluyor. Başlığından da anlayacağınız gibi bu bölüm lezzet konusunu temellendiren biyolojik ve fizyolojik anlatımları barındırıyor. Hemen sonrasında ise bu konuyu psikoloji, sosyoloji ve antropoloji konularıyla harmanlayarak devam ediyor.
Kitabın içinde üstünde durduğu bazı lezzet kaynaklarımız şu şekilde sıralanıyor: Peynir, kahve, sakız, çikolata, limonata, ketçap, mayonez, vanilya, tuz, portakal suyu, kola, şarap ve baharatlar. Bu besin maddeleri ve aynı zamanda lezzet ögeleri biyolojik, psikolojik, sosyolojik, kültürel ve ticari bakış açılarıyla detaylandırılıp hikayeleştirilerek anlatılıyor. Aynı zamanda bahsettiği konuları bilimsel araştırmalarla da destekleyen yazar, kitabın sonunda uzun bir kaynakçaya da yer veriyor.
Çay ile giriş yapılan kitap lezzet denildiğinde belki de akla ilk gelen şey olan baharatlar konusuyla sonlanıyor. Baharatlardan, yemeklere kattıkları lezzetin yanı sıra dünya tarihine ve şu anki ekonomik yapıya etkilerinden de detaylı bir şekilde bahsediyor.
İster Vedat Ozan’ın kitaplarının sıkı bir takipçisi olun ister sadece gastronomi kitaplarına meraklı bir okur, Kokular Kitabı IV – Lezzetler, okumaktan keyif alacağınız bir eser. Yıllar içinde çeşitli bölümlerini tekrar tekrar okumak isteyeceğinize hiç kuşkum yok.
Kokular Kitabı IV – Lezzetler, Vedat Ozan
Everest Yayınları, 700 sayfa, ilk baskı 20 Haziran 2019, satış fiyatı: 49 TL.
İnci Beyza Yürekli